Berichten over hardware

Naar aanleiding van de berichtgeving van gisteren brengen wij nu graag een update op basis van insiderinfo. We mogen de bron echter niet bekendmaken.

Kwartaal 3 zit erop en daarmee zijn ook de rebates afgelopen. We staan nu aan het begin van kwartaal 4. Per kwartaal wordt door elke fabrikant bekeken welke processoren (SKU’s) worden gepusht. In de afgelopen periode zijn de voorraden van de Ryzen 5000-processoren flink afgebouwd door het hanteren van lage prijzen bij onder andere de webshops Alternate & Megekko. Mogelijk met positief effect als gevolg, waardoor er geen directe reden voor deze webshops is om de prijs laag te houden. Daarbij dus ook direct de verklaring waarom deze situatie niet bij iedere retailer gaande is.

Naar alle waarschijnlijkheid zullen de prijzen bij deze webshops langzaam weer dalen richting Black Friday & Cyber Monday, met zoals je al raadt; een “geweldige” deal op Black Friday & Cyber Monday zelf. Tevens is opgemerkt dat de prijzen voor andere soorten hardware ook stijgen, daarbij het meest opmerkelijk met betrekking de op dit moment AM4-processoren.

Dit alles betekent niet dat we nog steeds verwachten dat AM4 zich klaarmaakt om te vertrekken.

OORSPRONKELIJKE BERICHT NA CONSTATERING VAN PRIJSVERHOGINGEN.
Ik wil liever niet speculeren, maar ik breng de gedachte toch naar voren: betekent dit het einde van het tijdperk voor het AM4-platform? Mogelijk. Vanavond zien we opeens dat de prijzen van AM4-processoren de pan uit rijzen, meestal een logisch gevolg van schaarste. Is de productie van het platform gestopt?

Als iemand nog een krachtigere CPU voor AM4 wil kopen, zou mijn advies zijn om dat NU te doen. Niet elke webshop heeft zijn prijzen al aangepast zoals Azerty.

Niet alleen bij Megekko kost de AMD Ryzen 5 5600 opeens 200 euro, terwijl het eerst 141 euro betrof, ook bij de retailer Alternate zijn de prijzen al flink omhoog geschoten. Het lijkt erop dat dit niet het probleem is van slechts één webshop, of we hebben opeens te maken met heel stom toeval.

Bij de webshop Informatique is de 5600X een op=op artikel geworden. De prijs is daar ook nog redelijk. Informatique is nooit de goedkoopste webshop geweest. We houden deze prijsverhogingen met betrekking de AM4-processoren de komende dagen nauwlettend in de gaten.

Het lijkt erop dat het binnenkort niet meer mogelijk zal zijn om AM4 te verkrijgen. Vooral het lagere segment van de markt zal dit verlies het meeste voelen. Het was namelijk lange tijd vrij eenvoudig om een goede budget gaming-computer samen te stellen voor 1080p gaming, met een prijskaartje rond de 700 à 750 euro, inclusief een B550 moederbord en een Ryzen 5 5600 processor. Intel zal waarschijnlijk het dichtstbijzijnde alternatief zijn in het budgetsegment, mede omdat bepaalde moederborden en processors nog steeds DDR4-geheugen ondersteunen. Houd er echter rekening mee dat combinaties met het Socket AM5 een aanzienlijke prijsstijging met zich mee zullen brengen.

Een beetje heel erg laat van Lian Li om hiermee nu pas naar buiten te komen terwijl het sinds het begin van 2022 al bekend was, maar okay. Beter later dan nooit. Het is toen der tijd al wel geprioriteerd in het retour proces.

Batches van Lian Li Galahad waterkoelers aangekocht voor Maart 2021 zijn voor een 2e keer gesoldeerd (fluxreparatie) waarbij kwaliteitscontrole uiteindelijk misde dat er corrosie kan ontstaan dat leidt tot flink verminderde koelingsprestaties na ongeveer 1 a 2 jaar gebruik. Lian Li dwong nadat dit defect bekend werd direct een nultolerantie af voor het tweede keer solderen van de radiator en eiste gelijk een strengere kwaliteitscontrole van de koelvloeistof waardoor dit probleem niet kan voorkomen op later gefabriceerde modellen.

De eenheden gefabriceerd in 2022 hebben de bovengenoemde problemen niet, maar controleer het serienummer te vinden op de doos of waterkoeler zelf om zeker te zijn dat jou waterkoeler dit defect niet heeft. Begint jou serienummer met 202203 of lager? Dan is het belangrijk dat je de prestatie controleert van je waterkoeler, indien verminderde prestaties kom je in aanmerking voor vervanging van je waterkoeler, ondanks dat het probleem misschien nu nog niet voorkomt kan het alsnog ontstaan na ongeveer 1 a 2 jaar gebruik. Houd je waterkoeler dus goed in de gaten.

Via dit formulier kan je een vervanging van je waterkoeler aanvragen: Contact us – LIAN LI is a Leading Provider of PC Cases | Computer Cases (lian-li.com)

Volgens de website Igorslab krijgen niet alle nieuwe NVIDIA Geforce RTX 4070 kaarten de beruchte 12VHPWR stroom aansluiting, de hoger  geschaalde GeForce RTX 4070 (overgeklokte) modellen met een board power van 225 watt & founders edition van NVIDIA zullen de 12VHPWR aansluiting blijven gebruiken. Op de basis modellen van 200 watt zal je 1 of 2 maal de standaard  8-pin PCIe stroom aansluiting tegen komen.

Het is ook de bedoeling dat de later verwachte GeForce RTX 4060ti & 4060 met de reguliere 8-pin aansluiting uitgebracht zal worden. De motivatie voor het niet gebruiken van de 12VHPWR aansluiting ligt vooral bij het aantrekkelijk maken van een upgrade naar de mid-range 40 series kaarten, vele gebruikers zijn hedendaags een nieuwe voeding nodig om de kaarten van stroom te kunnen voorzien. Het niet hoeven upgraden maakt de stap naar NVIDIA 40 series minder groot.

Nu we het toch over de 12VHPWR stekker hebben: zeer waarschijnlijk naar aanleiding van de smeltende stekker is Intel bezig met een volgende revisie van de 12VHPWR stekker en dan met name de mannelijke variant. De nieuwe revisie zal het vasthouden en koppelen van de stekker aanzienlijk verbeteren. Daarnaast blijft de nieuwe revisie compatibel met de huidige vrouwelijke aansluiting.

Morgen zijn de nieuwe grafische kaarten van AMD beschikbaar. Vorige maand in Las Vegas zijn de nieuwe RADEON RX 7900XTX & RX 7900XT op basis van de RDNA 3 architectuur geïntroduceerd. AMD lijkt de grafische kaarten markt weer op scherp te zetten met deze nieuwe line-up! Laten we nog eventjes een snelle samenvatting doen.

De RX 7900XTX is uitgerust met 24 gigabytes GDDR6 VRAM op een 320-bit bus, 96 compute units met een gameclock van 2,3 GHz (Zoals AMD hem noemt) en heeft een adviesprijs meegekregen van 1000 dollar. De RX 7900XT krijgt 20 gigabytes aan GDDR6 VRAM op een 320-bit bus, 84 compute units, 2,0Ghz gameclock en heeft een adviesprijs van 900 dollar.

Een belangrijk detail over de kloksnelheden is dat de shaders & front-end op verschillende frequenties zullen draaien. In het geval van de RX 7900XTX zullen de shaders op 2,3 GHz draaien (de geadverteerde gamekloksnelheid), terwijl de front-end op een iets snellere 2,5 GHz zal draaien. Deze keuze is tot stand gekomen door de impact van de klokfrequentie op de algehele prestaties te analyseren, een prestatie-impact is groter wanneer de kloksnelheid naar de front-end van de grafische kaart wordt geleid. AMD sprak niet erg uitgebreid over deze ontkoppelde kloksnelheden.

De adviesprijzen zijn een flink stuk lager dan bij concurrent NVIDIA, de beruchte 12VHPWR connector wordt niet gebruikt. Het maximale wattage van de kaarten komt uit op een magere 355 watt voor de RX 7900XTX & 300 watt voor RX 7900XT. De teraflops zijn wel lager dan de NVIDIA tegenhangers; een vergelijking met bijvoorbeeld een NVIDIA RTX 4090 is niet getoond door AMD tijdens de presentatie in Las Vegas. Daarnaast zullen de nieuwe grafische kaarten een flink stuk kleiner zijn dan z’n NVIDIA tegenhangers, geen zorgen dus dat de kaart niet in je behuizing zal passen.

Processoren kunnen tegenwoordig al een chiplet design hebben, wat AMD nu ook toepast op zijn grafische kaarten, met tot 7 chiplets per kaart. De RDNA 3 kaarten van AMD zijn de eerste grafische kaarten met deze architectuur, waarbij de modulariteit een groot voordeel is qua ontwerp.

De grootste chiplet is de Graphics Compute Die(GCD) van 300mm. De Graphics Compute Die op basis van een 5nm architectuur doet alle grafische berekeningen, waaronder de Stream processoren, Display Engine, Dual Media-engine en de tweede generatie Ray Tracing & AI Accelerators vallen. De Memory Cache Die (MCD) is 6nm waar de GDDR6 memory controllers op zitten en o.a. 96mb Infinity Cache. Er zijn 6 37mm chiplets aanwezig, verbonden met een interconnect op de RX 7900XTX, en 5 37mm chiplets verbonden middels interconnect op de RX 7900XT.

De RDNA 3 grafische kaarten worden ook uitgebracht met een hoop nieuwe technologieën die we kort zullen opsommen.

Hoge resoluties en hoge refreshrates worden het nieuwe normaal. Dankzij de Radiance Display Engine is ondersteuning aanwezig voor beeldschermen met een resolutie van 4K in combinatie met 480 hertz refreshrate of 8K resolutie in combinatie met 165 hertz refreshrate. De RDNA 3 kaarten zullen de eerste grafische kaarten zijn waar Displayport 2.1 aanwezig zal zijn wat deze resolutie en hoge refreshrates mogelijk zal maken met 12-bit per kanaal dat 68 biljoen kleuren ondersteund. NVIDIA hangt nog steeds op displayport 1.4.

Streamers zullen de Dual Media Engine interessant vinden die, tegelijkertijd 2 streams kan encoden & decoden, AV1 streaming & video export tot 8k resolutie op 60 hertz biedt en zal dankzij artificiële intelligentie de kwaliteit van de stream verbeteren. Hopelijk zal de beeldkwaliteit gelijkwaardig of beter zijn dan NVIDIA NVENC. Begin 2023 zullen monitor-fabrikanten schermen lanceren die deze hoge resoluties en verversingsnelheden ondersteunen.

FidelityFX wordt inmiddels in 216 games ondersteund! FidelityFX Super Resolution 3 mogen we begin 2023 verwachten en is de tegenhanger van DLSS 3.0, waarbij ook dankzij artificiële intelligentie accelerators het mogelijk wordt gemaakt dat tussen de gerenderde frames extra frames gecreëerd worden om nog hogere frames per seconde mogelijk te maken. Dit is gelijk aan wat NVIDIA nu doet met DLSS 3.0. Hypr-RX zal automatisch de optimale instellingen selecteren zoals Radeon Boost, AMD’s FidelityFX en SuperResolution.

Ga jij een nieuw AMD grafische kaart halen? Laat het ons weten! Keynote terug kijken? Zie de video hieronder!

Terwijl de prijzen van NVIDIA relatief stabiel zijn gebleven, en de hoger geschaalde kaarten afgelopen maand zelfs een tikkeltje duurder zijn geworden valt dat niet te zeggen over de kaarten van AMD. Laten we eventjes een paar leuke AMD deals op een rijtje zetten tot de RX6800. De RX6900XT heeft nog steeds een flinke prijs, en deze durf ik op dit moment niet aan te raden in aanloop naar de RX7000 kaarten van AMD.

Asus Radeon RX 6600 DUAL-RX6600-8G Videokaart.
De RX6600 is een 1080p georiënteerde grafische kaart, en presteert nek-aan-nek met de NVIDIA RTX 3060 als je ray tracing prestaties weg denkt. De RX6600 is qua energieverbruik een zeer efficiënte kaart en kan makkelijk gecombineerd worden met een 550 watt voeding. De RX6600 heeft niet de beruchte PCIe bandbreedte problemen zoals de RX6500XT & RX6400 het wel heeft. De goedkoopste RX6600 kaarten zijn zo rond de 270 euro te vinden waarbij we spreken over XFX & Powercolor, echter raad ik de ASUS DUAL aan voor 290 euro, de ASUS kaart heeft een groter koel-element & dual ball fan bearings dat de levensduur van de fans verlengd. Klik op de bovenstaande titel om naar de kaart toe te surfen.

MSI Radeon RX 6650 XT MECH 2X 8G OC
Wil je net iets meer frames? De RX6600XT is nauwlijks meer verkrijgbaar tegenwoordig, echter de RX6650XT wel. De RX6650XT is het grote broertje van de RX6600, waarbij we eerst vonden van de RX6650XT dat deze kaart een zakkenvuller was voor AMD gaat inmiddels deze mening niet meer op. De RX6650XT van MSI kan je voor 40 euro meer vinden dan de bovengenoemde RX6600. De RX6650XT is net iets zwakker dan de RTX 3060ti. Ray tracing prestaties zijn wel een heel stuk minder, AMD is niet zo sterk op ray tracing als NVIDIA.

MSI Radeon RX 6700 XT MECH 2X & ASUS Dual Radeon RX 6750 XT OC.
Ben je opzoek naar een grafische kaart voor gaming op 1440p resolutie? Dan zal de RX6700XT & RX6750XT jou aanspreken. Uitgevoerd met 12GB GDDR6 video-werkgeheugen, 40 compute units & 16 PCIe lanes zullen deze grafische kaarten jou helemaal tevreden kunnen maken. Deze twee grafische kaarten waren eerst nog te vinden voor dik 700 a 800 euro, echter tegenwoordig afgezakt naar 450-500 euro. De goedkopere Powercolor 6700XT grafische kaart is zelfs voor 420 euro te vinden! De RX6750XT is natuurlijk net iets sterker dan de RX6700XT waarmee beide kaarten qua prestaties tussen de RTX 3060ti en RTX 3070 geschaald mogen worden. Over ray-tracing prestaties kan ik natuurlijk in herhaling blijven vallen maar dit is ook weer minder dan z’n NVIDIA tegenhangers. Een 600 watt voeding voldoet voor beide 6700 kaarten.

ASUS TUF GAMING Radeon™ RX 6800.
Alweer een ASUS kaart? Ja. ASUS blijkt een enorme lading aan AMD kaarten nog in de schappen te hebben liggen, teveel geproduceerd ASUS? De RX6800 laat de duurdere NVIDIA RTX 3070 achter zich en zal de sterkste kaart zijn in dit artikel, echter is deze kaart maar 80 euro duurder dan de RX6750XT dat hierboven genoemd is. De TUF kaart is een monster dat 1 van de beste lucht-koelende grafische kaart is van de vorige generatie. De RX6800 is ook weer een 1440p georiënteerde grafische kaart en deze kaart zal nog meer frames op je beeldscherm gaan tonen in combinatie 16GB GDDR6 video werkgeheugen & 60 compute units. Een Asrock kaart is nog 12 eurotjes goedkoper, echter voor die 12 euro meer is de ASUS TUF het absoluut waard. Zorg dat je voldoende ruimte in je kast hebt, een 650 watt voeding klaar hebt liggen en laat de TUF RX6800 niet liggen voordat deze grafische kaart definitief weg is. Te verkrijgen voor 569 euro bij Alternate via natuurlijk weer de bovenstaande link!

GIGABYTE / AORUS heeft een statement naar buiten gebracht met betrekking de zeer verhoogde prijzen van NVIDIA 40 series grafische kaarten bij sommige webshops. Het gebeurt dat sommige webshops een flinke marge bovenop de adviesprijs vraagt tot onvrede bij de fabrikant Gigabyte/AORUS. Gigabyte//AORUS hoopt in de toekomst nog strengere prijsafspraken te maken, eventueel zelfs bemoeienis van NVIDIA los te maken met betrekking striktere prijzen van de NVIDIA producten.

Update: Gigabyte / Aorus sluit niet uit oftewel ze durven het hard te maken dat wanneer retailers niet meewerken aan prijsafspraken dat grafische kaarten aan deze retailers en webshops niet meer geleverd zullen worden.

AMD heeft een beetje tegen ons gelogen.. In eerste instantie dachten we (omdat het door AMD verteld is) dat onze oude lucht en waterkoelers zomaar mee konden naar de nieuwe AM5 socket. Echter is dit in veel gevallen niet zomaar het geval.

Bij Cooler Master heb ik nagevraagd hoe dit precies zit en Cooler Master heeft geantwoord: De standaard backplate van het moederbord zit tegenwoordig vast aan het frame van de CPU socket waarmee de CPU vastgehouden word in de socket. De bac…

Fractal Design heeft een probleem ontdekt met hun waterkoeler Lumen.

Naar aanleiding van eindgebruikersmeldingen betreffende een stijging van de CPU-temperaturen werd een onderzoek gestart om de mogelijke oorzaak te achterhalen.

De bevindingen concluderen dat het soldeermateriaal dat in de aluminium radiator wordt gebruikt, evenals de onzuiverheden die tijdens de productie worden geïntroduceerd, een reactie kunnen veroorzaken met de chemische samenstelling van de koelvloeistof. Dit kan er na verloop van tijd toe leiden dat de circulerende vloeistof vast komt te zitten in de vinnen van het CPU-blok, waardoor de temperatuur stijgt als gevolg van de verstopping.

Hoewel Lumen-units die momenteel geen temperatuurproblemen veroorzaken veilig zijn voor continu gebruik, hebben ze de verkoop van de Lumen waterkoelers stop gezet. Om het probleem aan te pakken, zal team van Fractal resign werken aan een nieuwe versie radiator en een nieuwe vloeibare formule.

Middels onderstaande link kan je in aanmerking komen voor een vervanging naar de nieuwe Lumen Waterkoeler: https://lumen.fractal-design.com/support/tickets/new

Budget gamer en eventueel opzoek naar een nieuwe grafische kaart? Koop dan een 2060 nu het nog kan! Niet iedereen stelt flink hoge eisen aan zijn gaming-prestaties. Sommige gebruikers hebben voldoende aan een 1080p ervaring met 60 frames per seconde op medium/hoge grafische prestaties. De RTX 2060 is als een mid-ranger uitgebracht als opvolger van de GTX 1060 in Januari 2019 en kan tegenwoordig nog steeds prima voldoen aan de 1080p 60 frames per seconde vraag.

Begin dit jaar heeft NVIDIA de ongelukkige RTX 3050 uitgebracht en werd gezien als de betere keuze in tegenstelling tot de RX6500XT van AMD. De RTX 3050 is niet alelen duurder dan de RTX 2060 maar levert daarbij ook nog eens minder prestaties. Waarom zou je dan een RTX 3050 kopen tegenwoordig? Nee ik zou het niet weten, de RTX 2060 is de betere keuze. De RTX 3050 is daarom ook geen populaire kaart.

Volgens geruchten op een chinees forum blijkt NVIDIA de productie te stoppen van de RTX 2060. Op dit moment betaal je rond de 300 euro voor het 6 GB model en 350 euro voor het 12 GB model van de RTX 2060 waarbij een RTX 3050 begint op 380 euro. In het 380 euro segment laat de RTX 3050 het weer afweten tegen de RX6600XT van AMD. Een fors snellere kaart.

Ben je team NVIDIA? en wil niet teveel geld voor een grafische kaart neerleggen. Laat de RTX 2060 dan niet aan je neus voorbij gaan. De ASUS DUAL is voor 280 euro te krijgen bij Megekko, en is de laagst geprijsde kaart maar wel een geweldig kwalitatieve kaart.

De hype is vooral te vinden bij AMD op dit moment, echter heeft Intel vandaag 13e generatie processoren geïntroduceerd. Mogelijk is Intel Raptor Lake nog vele malen interessanter dan AMD Zen 4.

Net zoals de concurrent zal Intel beginnen met het uitleveren van de high-end processoren, de nieuwe Intel Core 13900K, 13700K & 13600K. De non-k varianten mogen we verwachten in 2023. De verbeteringen liggen absoluut op de juiste plek, een verdubbeling van de (E)fficiënt-cores in vergelijking vorige generaties dat gebruikers met multi-core workloads zeer prettig zal vinden. Flinke verhogingen van de boost frequenties waar gamers van zullen profiteren. Daarnaast zullen de processoren qua energieverbruik nog efficiënter zijn op de basis wattage, echter zullen moederbord fabrikanten waarschijnlijk het maximale wattage uit de processoren proberen te trekken. De turbo power is opnieuw hoger van deze processoren.

De ondersteunde werkgeheugen frequenties zijn verhoogd van DDR5-4800 naar DDR5-5200, daarnaast word DDR4 op een maximale frequentie van 3200 ook nog ondersteund, je kan natuurlijk buiten de officiële specificaties hoger klokken met X.M.P.

Cache is belangrijk, want dat is waar de data opgeslagen word wanneer het verwerkt word door de processor, per performance core zal er 2MB aan L2- cache aanwezig zijn ipv 1.25MB te vinden op de 12e generatie. Met betrekking de E-cores word de L2 cache ook verdubbeld naar 2MB per Efficient-core. De L3 cache word genoemd bij het opsommen van de processorspecificaties.

Middels een bios update kan je de nieuwe Raptor Lake processoren plaatsen op je oude 600 series moederbord, de nieuwe chipset Z790 zijn echter ook onderweg maar kennen maar zeer kleine verbeteringen in de specificaties, een paar extra PCIe gen 4 lanes en een paar extra USB poorten.

De 13900K krijgt op de (P)erformance-cores een basiskloksnelheid van 3.0Ghz mee welke 600Mhz lager ligt dan zijn voorganger de 12900K. Echter zal je deze basissnelheid niet vaak zien. De processor kan 800Mhz hoger boosten dan z’n voorganger en bereikt daarmee boost-kloksnelheid 5.8Ghz. Natuurlijk zijn deze boostsnelheid ook nog afhankelijk van de tempratuur van je CPU. De L3 cache is verhoogd met 6MB en komt uit op 36MB.

Qua E-cores zal het aantal zoals eerder in dit bericht verdubbeld worden naar xx cores, de basiskloksnelheid ligt op 2.2Ghz dat 500Mhz lager is dan z’n voorganger. De boostsnelheid ligt 500Mhz hoger op: 4.3Ghz.

De 13700K boost de 5Ghz eindelijk voorbij en zal een basiskloksnelheid hebben van 3.4Ghz en boost naar 5.4Ghz. De basiskloksnelheid ligt 200Mhz lager, de boostsnelheid is 400Mhz hoger. Gesproken over de xx E-cores, de basiskloksnelheid ligt 200Mhz lager dan z’n voorganger en komt daarmee uit op 2.5Ghz. De boostsnelheid is 400Mhz hoger en komt uit op 4.2 GHz. De L3 cache krijgt 5 extra MB’s en is verhoogd naar 30MB.

De 13600K zal een basiskloksnelheid hebben van 3.5Ghz en boost naar 5.1Ghz. De basiskloksnelheid ligt 200Mhz lager, de boostsnelheid is 200Mhz hoger. De xx E-cores daarvan is de basiskloksnelheid 200Mhz lager dan z’n voorganger en komt daarmee uit op 2.6Ghz. De boostsnelheid is 300Mhz hoger en komt uit op 3.9 GHz. De L3 cache krijgt 8 extra MB’s erbij en is verhoogd naar 24MB.

Ik zal er niet raar van opkijken, dat de Intel 13900K opnieuw de koning voor gaming is deze generatie. De 12900K presteert al goed tegen de 5800X3D waar de Ryzen 7000 qua FPS zo goed als niet voorbij komt. De 13900K heeft een flinke boost van kloksnelheden zijn en kan zomaar de sprong in performance zijn waar we allemaal op zitten te wachten en AMD achterlaat. We zullen het zien.